İleride böbrek rahatsızlığı oluşmaması için sağlıklı beslenmenin önemini vurgulayan Nefroloji Uzmanı Dr. Mustafa Eren, böbrek yetmezliğinde dikkat edilmesi gereken 5 ana unsuru sıraladı.
Türk Nefroloji Derneği’nin ülkemizde yaptığı bir tarama çalışmasında Türkiye’de her 6-7 yetişkin bireyden birinde çeşitli evrelerde kronik böbrek hastalığının olduğunu saptamış. Ek olarak, dünyanın çeşitli bölgelerinde yapılan çalışmalar, hastalığın farkındalığının yüzde 10’un altında olduğunu gösteriyor. Farkındalığın bu kadar düşük olması, hastalığın son dönem böbrek yetmezliği evresine ilerlemesine, kötü yaşam kalitesi ile hastanın sağlığını tehdit etmesine, engellilik ve ölüm oranlarının artmasına sebep oluyor.
Dr. Mustafa Eren, böbreklerin hafif ve orta derecede yetersiz çalışması durumlarında genellikle halsizlik dışında belirti oluşmadığı için, böbrek yetersizliğinin ağır seviyeye gelinceye kadar fark edilemediğini belirtti. Bu nedenle ileride böbrek hastalığı oluşmaması için sağlıklı beslenmenin çok önemli olduğunu vurgulayan. Dr. Eren, “Çünkü böbrek yetersizliklerinin yüzde 60-65’i şeker ve tansiyon hastalıkları nedeni ile oluşuyor” dedi.
1. TUZ VE ŞEKERDEN UZAK DURUN!
Böbrek hastalıklarına en çok şeker ve tansiyon hastalıklarının neden olduğunu kaydeden Dr. Eren, “Bu durumda böbrekleri sağlıklı tutmanın en iyi yolu; şeker ve yüksek tansiyon hastası olmamak için sağlıklı beslenmek veya bu iki hastalıktan biri var ise, tedavisini geciktirmemek ve bu hastalıkları kontrol altında tutmaktır. Bu nedenle unlu mamuller, yağ, şeker, meyve, kuruyemiş gibi kalorisi yüksek gıdaları azaltarak ideal kilonun korunması çok önemlidir. Hipertansiyon hastası olmamak için ise en çok dikkat edilmesi gereken şey tuzlu beslenmeyi azaltmaktır. Tuzlu beslenmek denilince akla ilk gelen sofra tuzu gelir. Ancak yapılan araştırmalar tuzlu beslenmeye en çok sebebiyet veren gıdaların peynir, zeytin, ekmek, salça, turşu gibi içinde tuz olan gıdalar olduğunu göstermiştir” diye konuştu.
2. AŞIRI PROTEİN TÜKETİMİNDEN KAÇININ
Böbreklerin sağlığını bozan bir başka etkenin ise aşırı proteinli beslenmek olduğunu dile getiren Dr. Eren, “Proteinden zengin gıdalar; her türlü et ve et ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kuru baklagiller ve mantardır. Normalde alınması gerekenin 2 katı kadar proteinle beslenenlerde geçici böbrek yetmezliği oluşabilir. Hafif derecede böbrek yetersizliği olanların aşırı protein tüketiminden kaçınmaları gerekir. Orta düzeyde böbrek yetmezliği olanların proteinli gıdaları biraz azaltması, ağır böbrek yetmezliği olanların ise proteinli gıdaları yarı yarıya azaltması önerilir” sözlerini kullandı.
3. ZORUNLU OLMADIKÇA AĞRI KESİCİ ALMAYIN
Dr. Eren, böbrekler için zararlı olan ilaçların başında ağrı kesici ilaçların geldiğini söyledi. Parasetamol dışındaki ağrı kesici ilaçların genellikle böbreklere zararlı olduğunu ifade eden Eren, “Bu ilaçları böbrek yetersizliği olanların kullanması çok sakıncalıdır. Böbrek yetmezliği olmayanların da zorunluluk dışında kullanmamaları önerilir. Böbrek yetmezliği olanların kontrast madde kullanımına çok dikkat etmeleri gerekmektedir. Kontrast madde; ilaçlı tomografi, ilaçlı MR ve anjiyografi işleminde kullanılması zorunlu olan bir maddedir fakat kontrast maddeler böbrek hasarı yapabilir veya var olan böbrek yetersizliğinin ağırlaşmasına neden olabilir. Böbrek yetmezliği olanların, çok ciddi hastalıklar veya kalp krizi şüphesi olmadıkça bu işlemleri yaptırmaktan imtina etmeleri önerilir. Bu işlemlerin yapılması zorunlu ise nefroloji uzmanı kontrolünde yapılması önerilir” dedi.
4. VÜCUDUNUZU SUSUZ BIRAKMAYIN!
Sağlıklı bir böbrek için günde en az 2 litre su içmek şart. Susuz kalmanın en sık ani böbrek yetersizliği yapan durumlardan biri olduğunun altını çizen nefroloji uzmanı, “İshali ve kusması olanlarda veya Alzheimer ve demans gibi durumlarda su alımı yetersizliği oluşabilir. Sağlıklı böbrekler için günde en az 2 litre kadar su içilmelidir. Kalp yetersizliği ve ödem şikayeti olanlarda aşırı su içmek, vücuttaki ödemin artmasına ve nefes darlığına neden olabilir. Bu nedenle kalp yetersizliği ve ödem şikâyeti olanların içmeleri gereken su miktarına kardiyoloji ve nefroloji uzmanları birlikte karar vermelidirler” diye belirtti.
5. BİTKİSEL BİR TEDAVİYE BAŞLARKEN DİKKAT EDİN!
Bitkisel tedaviler böbreklere iyi gelmeyebilir. “Böbrek yetersizliği olanların geleneksel tedavi yöntemlerine ek olarak uygulanan bitkisel tedavilere yönelmemeleri veya bitkisel destekleri kontrol altında kullanmaları tavsiye edilir” diye devam eden Dr. Eren, “Çünkü bitkisel tedavilerde doz ayarı yapılması zaten zor iken böbreklerin zararlı maddeleri atmakta zorlandığı durumlarda toksik etki yapma ihtimali artmaktadır” ifadelerini kullandı.
BÖBREKLER NE İŞE YARAR?
Böbrekler vücuttaki kanı günde yaklaşık 250 kez süzer ve bu esnada zararlı maddeleri atar. Böbreklerin görevleri arasında; vücuttaki zararlı maddeleri idrara katarak vücuttan atmak, sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi önemli elektrolitlerin seviyelerini koruma, su dengesini sağlamak, asit-baz dengesini sağlamak, tansiyon için gerekli hormonları yapmak, kan yapımı için kemik iliğini çalıştıran hormonları yapmak yer alır.
BÖBREKLERİMİZİ NEDEN KORUMALIYIZ? RİSK ALTINDA MIYIZ?
Kronik böbrek hastalığı dünyada ve ülkemizde salgın halini almış önemli bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Böbrek hastalığı erken saptanırsa sıklıkla önlenebilir veya ilerlemesi geciktirebilir bir hastalık. Fakat hastalığın farkındalığının düşük olması, erken dönemde tespit edilmesinin önündeki en büyük engel. Bireylerin hastalığının farkında olmaması son dönem böbrek yetmezliğine yol açarken, yaşam kalitesi de buna bağlı olarak azalıyor.
Türk Nefroloji Derneği’nin ülkemizde yaptığı bir tarama çalışmasında Türkiye’de her 6-7 yetişkin bireyden birinde çeşitli evrelerde kronik böbrek hastalığının olduğunu saptamış durumda.
Ayrıca dünyanın çeşitli bölgelerinde yapılan çalışmalar, hastalığın farkındalığının yüzde 10’un altında olduğunu gösteriyor. Farkındalığın bu kadar düşük olması, hastalığın son dönem böbrek yetmezliği evresine ilerlemesine, kötü yaşam kalitesi ile hastanın sağlığını tehdit etmesine, engellilik ve ölüm oranlarının artmasına sebep oluyor.
6 ADIMDA BÖBREK SAĞLIĞINI KORUMA YOLLARI
Düzenli egzersiz yapmak
Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenme ile ideal vücut ağırlığının korunması
Yemeklere ilave tuz eklememek
Gün içerisinde sıvı ihtiyacının temelde su ile karşılanması
Kan basıncını ve kan şekerini düzenli aralıklar ile takip etmek
Risk grubunda olan bireylerin düzenli olarak doktor kontrolünden geçerek, böbrekleri düzenli olarak kontrol ettirmesi